Konsultant medyczny online
Sklep dyżurny Focha 33
Dział Handlowy
Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych, czyli gonartroza jest powszechną przypadłością dotykająca wiele osób. Niektóre źródła podają, że na gonartrozę w Polsce cierpi nawet 2 mln osób. W większości są to kobiety (nawet 75% wszystkich przypadków). Zwiększone występowanie choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych u płci żeńskiej tłumaczy się przeciążeniami powstałymi wskutek biomechaniki, natomiast u mężczyzn częstsze jest podłoże urazowe.
Istotą występowania choroby zwyrodnieniowej jest brak równowagi pomiędzy procesami niszczenia i odbudowywania się chrząstki stawowej. Najczęściej w sutek przeciążeń i złego trybu życia, chrząstka nie ma optymalnych warunków do odbudowy, kiedy zaczynają przeważać procesy niszczenia pojawia się choroba zwyrodnieniowa.
Chorobę zwyrodnieniową pod względem przyczyny możemy podzielić na dwie postacie: pierwotną i wtórną. Uważa się, że postać pierwotna to aż ok. 80% przypadków gonartrozy. Co to znaczy postać pierwotna? W skrócie możemy powiedzieć, że w tej postaci nie można stwierdzić jednoznacznej przyczyny wystąpienia zniszczeń elementów stawowych. Najczęściej jest ona związana z wiekiem i zużyciem stawu podczas całego życia człowieka, dlatego występuje głównie u osób starszych. Postać wtórna jest wynikiem działania na staw niekorzystnych czynników (np. uraz, choroba), które wstępnie uszkadzają struktury w obrębie stawu, dając podłoże do rozwinięcia się choroby zwyrodnieniowej. Ta postać gonartrozy pojawia się zwykle wcześniej, u ludzi młodszych.
Zamiast leczyć lepiej jak najwcześniej zapobiegać. Jak? Ruch, ruch i jeszcze raz ruch, aczkolwiek dobrze dobrany i prowadzony. Aktywność fizyczna w stopniu umiarkowanym jest zbawieniem dla naszych stawów kolanowych. Przede wszystkim powinniśmy ćwiczyć w odciążeniu ale z oporem- najlepiej elastycznym. Wśród wskazanych dla kolan aktywności oprócz ćwiczeń w wodzie, możemy wyróżnić jazdę na rowerze lub w wersji stacjonarnej: na rotorze. Ćwiczenia te pozwolą rozruszać stawy kolanowe i odżywić chrząstkę stawową. Poprawią także metabolizm mięśni nóg, usprawnią krążenie i ogólną wydolność organizmu.
Kolejne ćwiczenia które pomogą odżywić staw i poprawić zakresy ruchów, to ćwiczenia gimnastyczne z dużą piłką rehabilitacyjną. Poprzez umieszczenie nóg na piłce tworzymy naszym stawom kolanowym warunki odciążenia, co w połączeniu z ruchem odżywia chrząstkę.
Na wzmocnienie najlepsze będą ćwiczenia z taśmami elastycznymi i małymi piłkami. Ściskanie piłki między kolanami , naciskanie piłki umieszczonej pod kolanem czy toczenie piłki po ścianie lub podłodze to tylko nieliczne rodzaje ćwiczeń usprawniających stawy kolanowe. Elastyczne taśmy natomiast pozwolą na poprawę siły mięśni nóg, szczególnie czerwonogłowego, a także pośladków, przywodzicieli i odwodzicieli uda. Elastyczne taśmy do ćwiczeń W profilaktyce gonartrozy ważna jest również niwelacja nadmiernej masy ciała, która pozwala na zmniejszenie nacisku powierzchni stawowych w kolanie. Będą ku temu pomocne wszystkie powyższe przykłady ćwiczeń oraz aktywność ruchowa, szczególnie ta wodna jak pływanie czy aquaaerobik.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej powinno być procesem interdyscyplinarnym, który uwzględnia działania lekarzy, fizjoterapeutów, pielęgniarek i terapeutów zajęciowych. Przede wszystkim jednak w leczeniu zachowawczym powinna przeważać fizjoterapia. W leczeniu zachowawczym choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego powinno stosować się wszystkie ćwiczenia wymienione powyżej w rozdziale „Profilaktyka”. Wykwalifikowany fizjoterapeuta będzie również w stanie poprawić stan stawu poprzez stosowanie różnych technik terapii manualnej. Do leczenia powinna również być włączona prawidłowo stosowana fizykoterapia.
Ciepło i zimno są bodźcami termicznymi, które możemy i powinniśmy stosować w łagodzeniu objawów gonartrozy, szczególnie bólu i sztywności. Warto zaopatrzyć się w tzw. okład ciepło-zimno, który możemy stosować przeciwbólowo przy stanie ostrym (po schłodzeniu w lodówce) ale także w stanie przewlekłym aby poprawić odżywienie stawu oraz działać przeciwbólowo (po ogrzaniu w ciepłej wodzie). W początkowej fazie gonartrozy oraz jako doraźną pomoc w łagodzeniu objawów choroby należy stosować opaski elastyczne. Lekarz może także zlecić zaopatrzenie pacjenta w ortezę stawu kolanowego, która ustabilizuje chory staw i odciąży powierzchnie stawowe.W odciążeniu pomoże także stosowanie kul w trakcie chodzenia.
Polega ono najczęściej na wymianie powierzchni stawowych kolana i zastąpienie ich endoprotezą. Zabieg endoprotezoplastyki jest obecnie powszechnie stosowany u chorych z dużymi ograniczeniami zakresów ruchów, dolegliwościami bólowymi (spoczynkowy) i dużym zaawansowaniem choroby. Po zabiegu fizjoterapeuta stopniowo wprowadza ruch i odpowiednie ćwiczenia operowanej nogi a także uczy pacjenta chodu o kulach
Spośród zaopatrzenia, które może ułatwić pacjentowi funkcjonowanie po operacji oprócz kul można wymienić nakładki podwyższające na toaletę oraz specjalne krzesła do stosowania w wannie lub pod prysznicem. Zmniejszają one ryzyko poślizgnięcia się u pacjentów po operacji kolana, u których ruchomość jest ograniczona ze względu na bolesność stawu.
Więcej informacji znajdziesz w sklepie medycznym w Krakowie.
: mgr Dagmara Sufa Fizjoterapeuta
1. Klimiuk P.A., Kuryliszyn-Moskal A.: Choroba zwyrodnieniowa stawów. 2016, Reumatologia; Supl. 1; s: 111-113. 2. Gaździk SZ.T.: Ortopedia i Traumatologia. Tom 1/2. Warszawa, 2009.